Konwencja Bazylejska o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych jest najbardziej wszechstronną globalną umową w sprawie odpadów.
Konwencja , która ma 170 członków (państwa będące stronami Konwencji), ma na celu ochronę zdrowia ludzkiego i środowiska przed szkodliwymi skutkami wynikającymi z wytwarzania, zarządzania, transgranicznego przemieszczania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. Została ona przyjęta w 1989 r. i weszła w życie w 1992 roku.

Konwencja bazylejska reguluje kwestie transgraniczne przemieszczanie się odpadów niebezpiecznych i innych odpadów stosując wobec nich procedurę "zgody po uprzednim poinformowaniu" (wysyłkach dokonywanych bez zgody jest nielegalne). Przesyłki do i z państw nie będących Stronami Konwencji są nielegalne, chyba że istnieją specjalne porozumienie. Każda ze Stron jest zobowiązana do wprowadzenia odpowiednich przepisów krajowych w celu zapobiegania i karania nielegalnego handlu odpadami niebezpiecznymi. Nielegalny transport odpadów jest przestępstwem.

Konwencja zobowiązuje jej strony do zapewnienia, że zarządzanie odpadami niebezpiecznymi i ich usuwanie odbywać się będzie w sposób bezpieczny dla środowiska (ESM). W tym celu, oczekuje się, że Strony zminimalizują ilości odpadów przemieszczanych przez granice, oczyszczania i utylizacji odpadów będą dokonywać jak najbliżej miejsca ich wytwarzania oraz że podejmą działania w celu w celu zapobieżenia lub zminimalizowania wytwarzania odpadów u źródła. Musi być wprowadzona ścisła kontrola obejmująca etap tworzenia niebezpiecznych odpadów do składowania, transportu, przetwarzania, ponownego wykorzystania, recyklingu, odzysku i ostatecznego unieszkodliwiania.
Odpady są to substancje lub przedmioty, które są usuwane lub są przeznaczone do usunięcia, lub muszą być usunięte na podstawie przepisów prawa krajowego. W załącznikach I i II do Konwencji wymienione są odpady, które są sklasyfikowane jako niebezpieczne (np. wybuchowe, łatwopalne, trujące, zainfekowane, toksyczne, ekotoksyczne) i podlegają kontroli zgodnie z Konwencją. W załącznikach VIII i IX sprecyzowane są kryteria określające, wobec których odpadów stosuje się procedury kontrolne zgodnie z Konwencją.
Strony mogą również poinformować Sekretariat Konwencji o materiałach, które zgodnie z ich krajowym ustawodawstwem sa odpadami, a nie są objęte Konwencją oraz o wszelkich wymaganiach dotyczących procedur mających zastosowanie do transgranicznego przemieszczania takich odpadów.

Przykłady odpadĂłw regulowanych w Konwencji bazylejskiej: 

• odpady biomedyczne
• oleje uĹźywane
• zuĹźyte akumulatory kwasowo-ołowiowe
• trwałe zanieczyszczenia odpadĂłw organicznych (odpady TZO)
• polichlorowane bifenyli (PCB), związki stosowane w przemyśle jako płyny do wymiany ciepła, w elektrycznych transformatorach i kondensatorach, takĹźe jako dodatki do farb, papieru samokopiującego, uszczelniaczy i tworzyw sztucznych.
• tysiące odpadĂłw chemicznych wytwarzanych przez przemysł i konsumentĂłw.

Podejmowanie decyzji
Prawo decydowania w ramach Konwencji ma Konferencja Stron (tzw. COP). Członkami Konferencji są wszystkie Strony Konwencji. W trakcie posiedzenia tworzą politykę zarządzania procesem wdrażania Konwencji. Ponad to, Konferencja Stron może decydować o zmianach lub przyjęciu nowych instrumentów działania, takich jak protokoły, o ile uzna, że te mogłyby pomóc w osiągnięciu celów Konwencji.
COP odbywa się co najmniej raz na dwa lata a decyzje podejmuje na zasadzie konsensusu.

Konwencja bazylejska w regionach
Konwencja bazylejska ma 14 Regionalnych Centrów Koordynacyjnych. Centrum Koordynacyjne dla regionu Europy Środkowo-Wschodniej jest w Bratysławie.
Zadaniem centrów tworzenie i realizacja regionalnych projektów dotyczących wdrażania Konwencji, jak również zapewnienie szkolenia i transferu technologii dla realizacji Konwencji.

Strona Konwencji: www.basel.int

Konwencja Bazylejska w prawie unijnym i w prawie polskim:

• Rozporządzenie (WE) NR 1013/2006Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania się odpadĂłw (Dz.U. L 227 z 31.8.2007)
• Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu się odpadĂłw (Dz.U. z 2007 r. Nr 124, poz. 859)

Instytucja/osoba do kotaktu w sprawie Konwencji Bazylejskiej w Polsce

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
Wydział Transgranicznego przemieszczania się Odpadów
Ul. Wawelska 52/54
PL-0922  Warszawa
Tel: (48 22) 592 80 92,
Fax: (48 22) 592 80 93
http://www.gios.gov.pl